Temel analiz ve teknik analiz nedir, nasıl yapılır?

Anahtar Bilgiler 

• Temel analizde ölçülen şey, hisse senetlerinin içsel değeridir. 

• Teknik analizde ise anlam ve yorumlar, hisse senedinin tarihsel arka planda nasıl hareket ettiği ve ne gibi davranış desenleri izlediği bilgilerinden çıkarılır. 

• Temel analizde gelir, kâr durumu, sahip olunan varlıklar gibi nicel temellerin yanı sıra üst düzey yöneticilerin itibarı, patentli ürün ve teknolojiler, marka bilinirliği gibi nitel temeller kullanılır. 

• Teknik analiz yapılırken trend çizgileri, momentum göstergeleri, gösterge ve grafik modeller gibi farklı modeller kullanılır.

Selam Paparalı! Borsayla ilgilenmeye başladıysan, temel analiz ve teknik analiz kavramlarını mutlaka görmüşsündür. İngilizcede “fundamental analysis” ve “technical analysis” olarak anılan bu iki kavram, yatırımcıların gelecekteki hisse senedi fiyatlarını araştırmak ve tahmin etmek için kullandığı iki yöntemdir. Genelde iki farklı ekol, yelpazenin iki farklı ucu olarak tanımlanan bu yaklaşımların ortak amacı, yatırım kararlarına yön verecek stratejileri belirlemek için hisse senedi fiyatlarının eğilimlerini tahmin etmektir.

Kısa bir girişin ardından, hazırsan derinleşmeye başlayabiliriz. Endişelenme, uzaktan karmaşık görünen bu kavramların temel dayanaklarını anladığında, yaklaşım farklarını açık bir biçimde görebileceksin. Bu yazıda önce temel analiz nedir ve teknik analiz nedir sorularının yanıtlarını vereceğiz, sonra bu iki kavram için nasıl yapılır sorusunun peşine düşeceğiz. Yazımız, temel analiz ve teknik analiz arasındaki farkları madde madde özetlediğimiz bölümle sona erecek.

Temel analiz nedir? 

Temel analiz, hisse senetlerini içsel değerlerini ölçmeye çalışarak değerlendiren yöntemdir. Temel analiz sırasında analistler, ekonomi ve endüstri koşullarını, şirketlerin finansal güçlerini ve yönetimlerini, bu içsel değeri ortaya çıkarmak için inceler. “İçsel değer nedir?” dediğini duyar gibiyiz. Hemen bir parantez açalım:

• Intrinsic value, yani içsel değer, bir varlığının değerinin ne olduğunun ölçüsüdür. Bir varlığın içsel değerini hesaplamak isteyen analistler, hâlihazırda işlem gören piyasa fiyatını kullanmak yerine, nesnel ve bütünsel bir hesaplama yapabilmek için karmaşık bir finansal model kullanır. Şöyle diyelim; örneğin sürdürülebilir büyümeyi hedefleyen bir şirket, bugün hisse piyasalarında işleme kapatılsa da üretim faaliyetlerini sürdüreceğinden, değeri zaman içinde artmaya devam edebilir. 10 yıl sonra o şirketi yeniden işlemlere açtığımızda, hisse senetleri bu kez yeni koşullara göre fiyatlanır. Şirketin değerlemesi mevcut varlıklarının, nakit akışlarının, finansal tablolarının incelenmesi sonucu elde edilebilir ve güncel ekonomik koşullar dikkate alınarak hesaplanan yeni bir değere sahip olur. Şirketin koruduğu bu değer, içsel değerdir.  

İçsel değer, bir varlığın gerçek değerini görmeye yarar. Bir şirketin hissesi güncel koşullar gereği dalgalanmış ve mevcut değerinden çok daha düşük ya da yüksek bir fiyattan işlem görüyor olabilir. Temel analistler, makroekonomik faktörleri de hesaba katarak menkul kıymetin değerinin düşük mü yoksa yüksek mi olduğunu görmek için mevcut fiyatla karşılaştırılabilecek bir sayıya ulaşmayı amaçlar. Temel analiz, tarihsel piyasa verilerinin analizi yoluyla fiyatların yönünü tahmin etmeye çalışan teknik analizin tam aksi bir noktasında konumlanır. 

Temel analiz nasıl yapılır?

Temel analistler, bir şirketin ekonomik durumuyla ilgili farklı kriterleri göz önünde bulundurur. Bu kriterler nicel ve nitel verileri birlikte kapsar. Nicel veriler şirketin gelir ve kâr gibi finansal sonuçlarını içerirken, nitel veriler yönetim kalitesinden yöneticilerin kim olduğuna kadar, değere etki eden her faktörü göz önünde bulundurur. Biraz daha açalım: 

• Nicel temeller: Sabit sayıları içerir, ölçülebilir özelliklerdir. Gelir, kâr durumu, sahip olunan varlıklar gibi ayrıntıları içeren finansal tablolar, nicel temeller olarak adlandırılır.  

• Nitel temeller: Bu temeller nicel olanlara kıyasla daha az somuttur. Üst düzey yöneticilerin itibarı, patentli ürün ve teknolojiler, marka bilinirliği ve tüketicideki yansıması gibi faktörler, nitel temeller arasında değerlendirilir.  

Örneğin; iş modeli, rekabet avantajı, yönetim biçimi, kurumsal yönetişim gibi faktörler nitel temeller arasında sayılırken, bilanço, gelir tablosu, nakit akışı tabloları gibi sayılarla ilişkili dokümanlar, temel analistlerin başvurduğu nicel temellerdir.

Teknik analiz nedir?

Teknik analiz, istatistiksel ve tarihsel verilerin esas kaynak olarak alındığı ve fiyat tahminlerinin bu kaynaklar üzerinden yapılmaya çalışıldığı analizdir. Teknik analistlerin öncelikli amacı içsel değeri ölçmek değildir, bunun yerine hisse senedinin tarihsel davranışlarını inceleyerek gelecekte yaşanabileceklere referans olacak bir kalıp, döngü bulmaya odaklanırlar.

Teknik analizin varsayımı, bir menkul kıymetin geçmiş alım satım faaliyeti ve fiyat değişimlerinin, uygun yatırım kurallarıyla eşleştirildiğinde gelecekteki fiyat hareketlerinin göstergesi olabileceği yaklaşımıdır. İlk örneklerine 1800’lerin sonlarında rastlandığı bilinen teknik analiz için, yıllar içinde edinilen deneyimlerden türetilen yüzlerce model bulunur.

Teknik analiz nasıl yapılır?

Teknik analiz yapılırken piyasa trendlerini ve trendin devam etme olasılığını belirlemeye yarayan çeşitli model ve göstergeler kullanılır. Trend çizgileri, momentum göstergeleri gibi teknik gösterge ve grafik modeller, yaygın olarak tercih edilenler arasındadır. Teknik analistler analiz süreçlerinde fiyat trendlerini, grafik desenlerini, destek ve direnç seviyelerini inceler. Evet, adı üzerinde, teknik analiz olduğu için kavramlar da biraz teknik olmuş olabilir. Şu şekilde daha anlaşılabilir kılalım: Bir hisse senedinin fiyat değişikliklerine belirli bir periyot içinde, grafikten baktığında çeşitli örüntüler görebilirsin. Teknik analiz, bu örüntüleri grafikteki davranışları adlandıran kavramlar ışığında anlamlandırmaya çalışır ve bunu yaparken denenmiş modeller kullanır.

Bu modellerin temeli, Charles Dow’un “rastgele piyasa hareketleri dahi, zaman içinde tekrar etme eğilimi gösterebilir” yaklaşımı üzerine kurulmuştur. Teknik analistler aşağıdaki varsayımlarla hareket eder: 

1. Hisse senedi fiyatları tüm piyasayı belirleyen birincil göstergedir. Teknik analistler, güncel hisse fiyatlarının tüm bilgileri yansıttığını varsayar. 
2. Piyasa hareketleri trendlere işaret eder. Rastgele piyasa hareketleri dahi, teknik analistlere göre bir trendi gösterir, düzensiz hareket etmez. 
3. Tarih tekerrürden ibarettir. Teknik analistler, piyasa hareketlerinin korku ve heyecan gibi duygularla tetiklendiğini varsayar ve piyasa psikolojisi tarihsel süreçte tekrar eden desenler oluşturur. 
   
   

Temel analiz ve teknik analiz arasındaki farklar

İki kavramı açıklarken farklarına da kabaca değinmiş olduk. Burada temel analiz ve teknik analiz arasındaki farkları daha açık görebilmen için kullanışlı bir tabloya yer vereceğiz.  

Temel analiz	Teknik analiz
Hisse senedinin içsel değerine odaklanır.	Tarihsel fiyat hareketlerinden gelecekteki değeri belirleme yöntemidir.
Uzun vadeli yatırımlarda tercih edilir	Kısa vadeli yatırımlarda tercih edilir.
Hem geçmiş hem de şimdiki verileri kullanır.	Yalnızca geçmiş verilere odaklanır.
Ekonomik raporlar, haberler, sektör istatistikleri de değerlendirmeye dahil edilir.	Fiyat değişim grafiklerinin analizini kullanır.
Gelecekteki fiyatları şirketin geçmiş ve şimdiki performansını baz alarak tahmin eder.	Fiyat tahminlerinde göstergelere ve tablolara odaklanır.

Papara Yatırım Hesabı ile Amerika borsalarına yatırım yapmaya başla

Paparalı, teknik analiz ve temel analiz kısa tanımlarını yaptıktan sonra sana Papara Yatırım Hesabından bahsetmek istedik. Paparalıysan Papara Yatırım Hesabını dakikalar içinde açarak Amerika borsaları Nasdaq ve New York Menkul Kıymetler Borsası’na yatırım yapabileceğini biliyor muydun? Bu borsalarda listelenen, isimlerini bildiğin ve haberlerini takip ettiğin Apple, Amazon, Tesla, Google gibi dünyaca ünlü şirketlerin hisselerine yatırım yapmak için büyük bütçelere ihtiyacın yok. Papara hesabındaki küçük birikimlerinle dahi çalışmalarıyla dünyaya yön veren iş dünyası devlerine ortak olabilirsin.

Papara Yatırım Hesabı ile yatırıma başlamak için yapman gerekenler yalnızca Paparalı olman, hesabını doğrulayarak Yatırım Hesabı açman. Papara hesabındaki bakiyeni Yatırım Hesabına aktarabilir, anında dolara dönüştürerek Amerika borsalarında listelenen dünya devi şirketlerin hisselerine yatırım yapabilirsin. Henüz Paparalı değilsen aşağıdaki butona dokunarak Papara hesabını saniyeler içinde açabilirsin.

Papara Hesabı Aç!