İleri düzey Fibonacci analizleri

Kilit Noktalar

• İtalyan matematikci Leonardo Fibonacci tarafından bulunan Fibonacci dizisi, bugün doğadan matematiğe ve piyasalara uzanan alanlarda aktif olarak kullanılıyor.
  
  
• Fibonacci sayıları, 0 ve 1’le başlayan ve xn=(xn-1)+(xn-2) formülüne göre, bir önceki iki sayının toplamıyla oluşturulan bir sayı dizisidir.
  
  
• Fibonacci sayı dizisinden türetilen sayılar, piyasada destek ve direnç seviyelerinin belirlenmesi, piyasa ve trend yönünün kararlaştırılması gibi süreçlerde kullanılır.
  
  

Selam Paparalı! Bugün yolculuğunuz matematikten başlıyor, sanata ve finansal piyasalara kadar uzanıyor. Lisedeki derslerden hatırlayabileceğin bir kavramı odağımıza alacağımız bu yazıda, piyasalarda işlem yaparken de sıkça rastlayabileceğin Fibonacci analizlerini konu edeceğiz. Öncelikle Fibonacci sayılarına ve Fibonacci’nin tarihine değineceğiz, sonra da bu güçlü örüntünün piyasalardaki yansımalarını anlamaya çalışacağız. Hazır mısın? Çünkü biz seni yatırım yolculuğunda güçlendirmek için her zaman hazırız! 😎

Fibonacci nedir? Fibonacci’nin temel prensipleri nelerdir?

Fibonacci ya da Fibonacci dizisi, doğadan sanata ve finans piyasalarına kadar uzanan alanları etkileyen, matematiğin en ilgi çekici sayı örüntülerinden biridir. 0 ve 1 ile başlayan ve önceki iki sayıyı toplayarak devam eden bu sayı dizisi, yüzyıllardır araştırılıyor. “Neden?” diye sorduysan hemen yanıtlayalım: Bu diziyi özellikle ilgi çekici kılan şeylerin başında, galaksilerin sarmal örüntülerinden hayvanların üreme döngülerine kadar uzanan bir alanda, ilgisiz sayılabilecek her alanda bir bağlantıya rastlamak geliyor. Ortaçağ’da yaşamış İtalyan matematikçi Leonardo Fibonacci’ye atfedilen Fibonacci sayıları, 0 ve 1’le başlayan ve xn=(xn-1)+(xn-2) formülüne göre, bir önceki iki sayının toplamıyla oluşturulan bir sayı dizisidir. Örnekleyelim:

0, 1, 1, 2, 3, 5, 8, 13, 21, 34, 55, 89, 144, 233, 377…

Fibonacci sayı dizisi bu kadar basit görünse de aslında bir dizi temel özellik, onu benzersiz kılar. Örneğin dizideki ardışık sayılar arasındaki oran yaklaşık 1,618’e yakınsar, yani altın orana karşılık gelir. Dizi, kendi kendine benzerlik gösterir; başka bir deyişle desenler farklı ölçeklerde tekrar veya birbirine benzer. Dizi temelde, basit kuralların karmaşık ama öngörülebilir örüntüler yaratabileceğine gösterir. İşte tüm bunlar, özellikle de altın oran, matematiğin ve doğanın mucizesini vurgular Paparalı. Fibonacci, bu benzersiz özellikleriyle özellikle teknik analizde yatırımcılar tarafından fiyat hareketlerini tahmin etmek ve destek/direnç seviyelerini belirlemek için kullanılır. Ayrıntılarına ilerleyen başlıklara değineceğiz, merak etme!

Fibonacci retracement ve extension nasıl kullanılır?

Söz verdiğimiz gibi, Fibonacci dizisinin teknik analizde nasıl kullanıldığına değinelim. Öncelikle Fibonacci retracement (geri çekilme) ve extension (uzatma) seviyeleri kavramlarına odaklanmamız gerek. 

Fibonacci retracement (geri çekilme): Fibonacci dizisinden geri çekilme seviyeleri, olası destek ve direnç seviyelerini belirlemek için kullanılır ve trendin gücünü, yönünü tayin etmede işe yarar. Temel yüzdeler, Fibonacci dizisinden türetilerek %23,6, %38,2, %50, %61,8 ve %78,6 olarak belirlenmiştir. Özellikle teknik analizi kullanan yatırımcılar, bu seviyeleri, kâr alma - zarar durdurma emirleri girmek, destek ve direnç seviyelerini belirlemek için kullanır. 

• Burada %23,6, zayıf bir düzeltme seviyesi olarak görülür ve güçlü bir trend sürüyorsa, fiyatın buradan dönme ihtimalinin yüksek olduğu düşünülür. %38,2 orta seviyede bir düzeltme olarak değerlendirilir ve bu seviye güçlü destek / direnç seviyesi olarak okunur. %61,8 ise bir retracement seviyesi olarak “altın oran” kabul edildiğinden en önemli seviyelerden biri olarak görülür. Fiyat buradan dönerse, güçlü bir trend devam edebilir. %78,6 ise, derin bir düzeltme seviyesi olarak değerlendirilir. 

Fibonacci extension (uzatma) seviyeleri: Uzatma seviyeleri de trendin ana yönüne devam etmesi durumunda ulaşabileceği noktaları kestirmek için tercih edilir. Özellikle trend takip eden yatırımcılar, potansiyel geri dönüş noktalarını tespit etmek için Fibonacci extension seviyelerinden yararlanabilir. Burada da %127,2, %161,8, %200, %261,8, %361,8 gibi seviyeler, yine Fibonacci dizisinden hareketle belirlenmiştir. 

• Extension seviyeleri içinde %161,8, en sık ulaştığı uzatma seviyelerinden biri olma özelliği taşır. 

Yatırımcılar, geri çekilme ve uzatma seviyelerini tespit edebilmek için trendin tepe ve dip noktalarını belirler; seviyeleri de ilgili fiyat noktalarına yerleştirir. Bu noktadan sonra, fiyatın nerede tepki vereceği aktif olarak takip edilir. 

İleri düzey Fibonacci analizlerinde kullanılan diğer göstergeler

Retracement seviyeleri geri çekilme analizi yapmak, extension seviyeleri de maksimum yükseliş senaryoları çizmek için kullanılsa da, pek çok teknik analiz aracında olduğu gibi, tek başına Fibonacci dizisi de bir varlığın fiyat hareketlerini takip etmekte yeterli olmaz. Bu noktada yatırımcılar, ayrıntılarına ilgili yazılarımızda değindiğimiz RSI, MACD ve hareketli ortalamalar gibi teknik analiz indikatörlerini de kullanır. Doğrulamalar ve teyitler, birden fazla teknik analiz göstergesinin karşılaştırmalı bir biçimde incelenmesiyle gerçekleştirilir. Bu sayede yatırımcılar herhangi bir göstergeyi zorlama veya yanlış yorumlama riskini ortadan kaldırmaya biraz daha yaklaşır. 

Fibonacci ve trend analizi: Piyasadaki yönü tahmin etme

Trend yönünü Fibonacci ile belirlemek istiyorsan, belirlenmiş ve yukarıda paylaştığımız geri çekilme ve genişleme seviyelerini kullanarak fiyatın destek bulup bulmadığını ve yeni zirvelere ulaşma potansiyeli taşıyıp taşımadığını kontrol edebilirsin. Şayet takip ettiğin müddetçe, fiyat, Fibonacci seviyelerinin öngördüğü noktalara tepki veriyorsa, doğru yoldasın.

Bu noktada öncelikle trendi belirlemen gerekir. Şayet piyasa veya varlık bir yükselen trend dönemi yaşıyorsa, grafik üzerinde seçtiğin periyottaki dip ve tepe noktaları belirlemelisin. Dip ve tepe noktaları belirledikten sonra fiyatın Fibonacci retracement seviyelerine göre hangi noktada destek bulduğunu saptamalısın. %38,2 ve %61,8 seviyelerinde destek bulabiliyorsan, trendin devam etme olasılığı yüksektir. 

Şayet piyasa veya varlık bir düşüş trendi içindeyse, burada da retracement seviyeleriyle, bir sonraki yükseliş adımında varlığın dirençle karşılaşabileceği noktaların tespitinde Fibonacci retracement seviyeleri kullanılabilir. Bu senaryoda da %38,2 ve %61,8 kritik olarak konumlanır. Fiyat bu seviyelere kadar yükselip, burada direnç bulursa, herhangi bir düşüş yaşansa dahi trendin devam etme ihtimali yüksek görülür. Fiyat %78,6 seviyesini aşarsa, trendde tersine dönüş gözlemlenebilir. 

Retracement seviyelerini kullanarak bir varlığın veya piyasanın genel yönünü bu şekilde saptayabilirsin Paparalı. Aynı şekilde, extension seviyelerini kullanarak, potansiyel hedefleri belirleyebilirsin. Bu hedef noktalarını belirlemen, varlığı ne zaman alıp satacağını, hangi noktaya alım ya da satım emri vereceğini bulmanı kolaylaştırır. 

Fibonacci zaman dönemleri ve piyasa döngülerini anlamak

Fibonacci yalnızca trend analizinde veya piyasa yönü tayininde değil, İngilizcede time period olarak adlandırılan zaman dönemlerini anlamak ve piyasa döngülerini keşfetmek açısından da faydalı olabilir. Ne demiştik, temel Fibonacci dizisi, 1, 1, 2, 3, 5, 8, 21, 34, 55… gibi sonsuza kadar uzanıp gider. Bu ardışık sayılar arasındaki oran altına orana yakınsadığı için, bu döngüsellik çok doğal ve kusursuz görünür. Peki bu sayı örüntüsü, piyasa zaman döngüsü keşfinde nasıl kullanılabilir?

Çok basit: Bir hisse senedi, önemli bir dip yaptıktan 5, 8, 13, veya 21 seans sonra, trend değişikliğine uğrayabilir veya bir varlık zirve yaptıktan 21 veya 34 hafta sonra, önemli bir dönüş noktası yaşayabilir. 

Aslında, Fibonacci dizileri de yatırımcı psikolojisini temel alır ve piyasaların belirli bir döngüsellik içinde hareket ettiğini savunur. Tıpkı farklı açılardan bakan ve farklı açıklamalar getiren Elliott Teorisi’nde veya Gann teorisinde olduğu gibi. Ayı ve boğa piyasaları, hata payı olsa dahi belirli döngüler içinde gerçekleşir ve bu zaman döngüleri, Fibonacci örüntüleriyle uyumlu seyredebilir. 

Fibonacci ve gelişmiş risk yönetimi stratejileri

Tüm bu bildiklerimiz, bize Papara Invest Blog’da sıkça hatırladığımız bir gerçeği yeniden anımsatıyor. Aslında teknik analiz araçları görünürde “geleceği tahmin etmeye” odaklanıyor olsa dahi, bu bir kehanette bulunmaktan çok risk yönetiminde el güçlendirmek amacıyla yapılıyor. Yatırımcılar, teknik analiz araçlarını kullanarak piyasa döngülerini, yatırım trendlerini, trend yönlerini, hacim sinyallerini ve fiyat hareketlerini, riskten korunmalarına yardımcı olabilecek sinyallere dönüştürüyor. Bu noktada Fibonacci yöntemiyle gelişmiş risk yönetimi stratejileri de uygulanabiliyor. 

Fibonacci, önemli destek ve direnç seviyelerini belirlemede ve trend yönünü kararlaştırmada yardımcı olan bir araç olarak, yatırımcıların giriş ve çıkış seviyelerini belirlemelerini kolaylaştırıyor. Yatırımcılar, ileri seviye Fibonacci analiziyle tespit ettikleri fiyat seviyelerini referans alarak, bu noktalara alım-satım emirleri açabiliyor. Bu sayede piyasadaki risklerden erken korunmak mümkün oluyor. Ayrıca Fibonacci’nin önerdiği piyasa döngülerini başka teknik analiz araçlarıyla da doğrulayabilen yatırımcılar, doğru zamanda nakite dönme, doğru zamanda portföy revizyonu gibi stratejiler geliştirebiliyor. 

Fibonacci seviyeleri ile kısa vadeli ve uzun vadeli ticaret stratejileri

Fibonacci analizi veya Fibonacci seviyeleri, farklı zaman dilimlerinde kullanılarak hem kısa vadeli hem de uzun vadeli yatırım süreçlerine rehber olabiliyor. Matematiğin güzelliği de biraz burada Paparalı! Bu yönüyle Fibonacci analizi, yatırımcıların piyasaya doğru zamanda giriş yapma ve doğru zamanda çıkış kararı alma stratejilerine yön verebiliyor. Kısa vadeli ticaret yapan al-satçılar, genellikle kısa vadeli fiyat hareketlerinden maksimum verimi almaya odaklanır. İşte bu noktada özelikle %38,2, %50 ve %61,8 gibi Fibonacci retracement seviyeleri ve %127,2 ve %161,8 gibi seviyeler işlevsel olur. Kısa vadeli grafiklerde destekler bu seviyelerde aranır ve stop-loss emirleri de bu oranların altına açılır. Kâr hedefi belirleme gibi süreçlerde de bu seviyelerden yararlanılır.

Uzun vadeli yatırımcılar, yatırım kararlarını kısa vadeli teknik göstergelerden ziyade, Fibonacci zaman dönemlerine ve piyasa döngülerine göre alır. Fibonacci, belirli trendlerin, belirli zaman ölçümlerinde tekrarlanacağını öngörür. Fibonacci uyarında dip seviyelerden alım yapmakta da, trend dönüşünü erken tespit ederek nakite geçmekte de Fibonacci zaman dönemlerinden yararlanılabilir. 

Sıkça Sorulan Sorular

Fibonacci nedir ve yatırımda nasıl kullanılır?

Fibonacci, ardışık iki sayının toplamının bir sonraki sayıyı oluşturduğu bir sayı dizisidir. Bu sayı dizisi sonsuza kadar uzanabilir. Bu sayı dizisinde her ardışık sayı arasındaki oran altın orana (1,618’e) yakınsar. Fibonacci dizisi, 0, 1, 1, 2, 3, 5, 8, 13, 24, 37… şeklinde devam eder. Yatırımcılar, Fibonacci dizisinden türetilen retracement (geri çekilme) ve extension (genişleme) seviyelerini destek ve direnç seviyelerini belirlemede, trend dönüş noktalarını ve trend yönünü tayin etmede kullanır. 

Fibonacci retracement ve extension seviyeleri arasındaki farklar nelerdir?

Retracement seviyeleri, olası destek ve direnç seviyelerini belirlemek için kullanılan seviyelerdir. Extension seviyeleri ise trendin ana yönünde devam etmesi durumunda ulaşabileceği sonraki hedefleri belirlemek için kullanılır. 

Fibonacci ile piyasa yönünü tahmin etmek mümkün müdür?

Fibonacci’de retracement seviyeleri, trendlerin yönünü tahmin etmek için kullanılır. Örneğin bir varlık veya piyasa, %38,2 veya %61,8 seviyelerinde destek bulabiliyorsa trendin devam edeceği söylenebilir. Ancak tüm teknik analiz indikatörlerinde olduğu gibi, Fibonacci de tek başına kesin sonuç vermez ve diğer indikatörlerle desteklenmesi önerilir. 

Fibonacci zaman döngüleri piyasayı tahmin etmede nasıl yardımcı olur? 

Fibonacci, pek çok teknik analiz teorisinin önerdiği gibi, piyasadaki iniş çıkışların, ayı ve boğa piyasası koşullarının belirli zaman döngüleri içinde gerçekleştiğini varsayar. 5, 8, 13, 21 gün veya hafta gibi farklı birimlerde Fibonacci dizisine uyumlu sayılar, piyasanın bu tarihlerde yön değiştirebileceği varsayımını sunar. 

Fibonacci seviyeleri ile destek ve direnç seviyeleri nasıl belirlenir?

Fibonacci retracement seviyeleriyle destek ve direnç seviyeleri belirlenirken, seçilen zaman aralığında, grafiğin dip ve tepe noktaları belirlenir. Yükselen trendde dipten tepeye, düşen trendde tepeden dibe Fibonacci çizgileri çizilir. Aşağı ve yukarı doğru %38,2 ve %61,8 gibi seviyeler önemli destek ve direnç noktalarını belirlemekte kullanılabilir.