Döviz almak gerçekten bir yatırım mı? Yoksa sadece korunma yolu mu?

Anahtar Bilgiler

• Döviz bir yatırım aracı gibi görünse de temelde enflasyonist ortamlarda, yerel paranın değer kaybettiği dönemlerde bir korunma aracı işlevi görür. 
  
  
• Döviz, çeşitlendirme amacıyla portföyde yer tutabilir. 
  
  
• Döviz piyasası, küresel gelişmelerden, siyasi risklerden, ekonomik politikalardan etkilenir. 

Selam Paparalı! Yerleşik yatırımcının döviz talebi artıyor mu? TL'den dövize geçmek mantıklı mı? Döviz yatırım aracı mı, yoksa sadece bir para birimi mi? ABD doları alınır mı? Özellikle Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası TL'nin değerlenmesine odaklanan para politikaları yürütmeye başladığından bu yana haber sitelerinde, yatırım platformlarında en sık rastladığın sorularla karşındayız. Bugün, döviz kavramına dair merak edilenleri yanıtlayacak, "kendi araştırmanı kendin yap" söyleminin ışığında, sana yatırım tercihlerini belirlemen ve ileri araştırmalarına yön vermen için rehber olacak bilgiler sıralayacağız. Döviz gerçekten bir yatırım aracı mı, yoksa sadece korunma yolu mu? Yazımızın odağında bu olacak. Hazırsan, dövizle ilgili kapsamlı bir yolculuğa çıkıyoruz.  😎

Döviz almak ne anlama gelir? Temel kavramlara

Dövizin en kısa tanımı, yabancı para birimidir. Örneğin Türkiye'de Türk lirası para birimiyken, dolar, euro, sterlin gibi diğer tüm para birimleri döviz kabul edilir. Döviz, yerli para biriminin yabancı para birimlerine kıyasla değer kaybettiği ya da bardağn diğer tarafından söylersek, yabancı para birimlerinin yerel para birimine karşı değer kazandığı dönemlerde bir yatırım aracı gibi değerlendiriliyor. Bu gibi durumlarda TL/dolar paritesi, euro/dolar paritesi gibi kavramları sıklıkla duyuyor olabilirsin. Parite, bu iki para birimi arasındaki değer farkını ve bu iki işlem çiftini anlatan bir kavramdır. Yatırımcılar, parite farkları açıldığında, yerel parada tuttukları varlıkları dövize taşıyarak, yerel paradaki değer kaybını (ya da yabancı paradaki değer kazancını) kâr fırsatına dönüştürmeye odaklanır. İşte bu noktada döviz, sanki bir yatırım aracı gibi öne çıkabilir. Ancak burada, yatırımın temel amaçlarını hatırlamak gerekir. “TL bazlı yatırım mı, döviz bazlı değer koruma mı?” gibi bir soru takıldıysa aklına, doğru yerlerde olduğunu söyleyebiliriz. Ama gel, önce döviz alımının yatırım alıp olmadığını değerlendirelim. 

Döviz alımı gerçekten yatırım sayılır mı?

Yatırım, tanımı gereği bir getiri beklentisiyle risk almayı içerir. Döviz ise temelde başka bir ülkenin para birimidir. Katma değer üretimine doğrudan katkıda bulunan bir teknoloji şirketiyle arasında hem işlevsel hem de değer anlamında fark vardır. Bu noktada bir yatırım aracının uzun vadeli sağladığı reel kazanç ile dövizin potansiyel getirisi üzerinde durulabilir. Şimdi şöyle bir senaryo düşünelim: X yerel parası, Y dövizi karşısında değer kaybediyor olsun. Başka bir deyişle X yerel parasını tutan kişilerin alım güçleri zamanla azalır. X ve Y arazındaki kur farkı giderek açılırken, X/Y paritesi dendiğinde, kaç adet X para birimiyle 1 adet Y para birimi alınabilir hesabı yapılır. Bu fark açıldıkça ve X para biriminin alım gücü düştükçe, yatırımcıların paralarının değerini korumak için Y parasına geçiş yapması beklenebilir. 

Bu perspektiften değerlendirildiğinde, Y para biriminin diğer para birimlerine karşı yıllar içinde elde ettiği reel getiri incelenebilir. Enflasyonist ortam gibi değişkenler de göz önünde bulundurulduğunda, Y para birimine yatırım yapmanın temelde bir yatırımdansa “değer koruma” olduğu görülebilir. Başka bir deyişle döviz, “aktif yatırım” olarak değerlendirilmez. Zira dövize aktarılan para, üretime, istihdama katkıda bulunmaz; bunun yerine kur farklarının değişimine göre şekillenir. 

Döviz almak ne zaman bir korunma (hedge) yolu olur?

İşte tam da bu yüzden, döviz almak çoğunlukla risklerin arttığı dönemlerde karşımıza çıkar. Örneğin bir ülkede yüksek enflasyon ve siyasi belirsizlikler yaşanıyorsa, dövize yönelme eğilimi gözlemlenir. Tasarruf sahipleri, dikkat edersen “yatırımcılar” demeyi tercih etmedik, sahip oldukları tasarrufları yerel para birimlerindeki değer kaybından ve enflasyonist koşullardan korunmak için yabancı bir para birimine geçirir. 

Şimdi günümüze dönelim ve dövizin “hedge” olarak kullanılabildiği bir başka konuyu gündemimize alalım. Türkiye’de son dönemlerde uygulanan makroekonomik politikalar, TL’nin daha değerli olmasını amaçlıyor. TCMB’nin uyguladığı yüksek faiz politikaları, TL ile borçlanmayı zorlaştırıyor, zira yüksek faiz borçlanma maliyetlerini artırıyor. Bu durum güçlü TL ile birleşince dövizle borçlanmak, hele ki Trump yönetimiyle gelen belirsizlik döneminde doların akıbeti de sarsıntılıyken, daha mantıklı ve “korumacı” bir yol hâlini alıyor. 

Bir anlamda döviz, reel sektör için bir portföy çeşitlendirme aracına da dönüşüyor. Özellikle artan belirsizlikler iş dünyasını risklere karşı daha duyarlı hâle getirdiğinde, döviz birikimleri adeta birer sigorta işlevi görüyor. Piyasayı sarsan ani gelişmelerin yerel para / döviz dengelerini ve kur farklılıklarını sarsabileceği senaryolarda döviz birikimi, değer koruma aracı olarak öne çıkabiliyor. 

Döviz yatırımı yaparken nelere dikkat edilmeli?

Söylediğimiz gibi, tasarruflarını dövizde değerlendirmek gibi bir planın varsa, dikkat etmen gereken hususların başında makroekonomik, küresel ve yerel gelişmeler geliyor. Uluslararası krizler, siyasi belirsizlikler, seçim ortamları ya da para otoritelerinin uyguladığı makroekonomik politikalar, kur takibi ve kur oranları konusunda belirleyici özellik taşıyor. Jeopolitik krizler ya da ticaret savaşları da döviz gerilimini artıran unsurlar arasında başı çekiyor. Örneğin ABD’nin ticaret ortaklarını uygulama konusunda söylemlerde bulunduğu gümrük vergileri, parite dengelerini değiştirebiliyor. Bireysel düşünüldüğünde, özellikle Avrupa ve ABD’ye sık seyahat eden biriysen, kenarda döviz tutman, yerel para birimini dövize güncel fiyattan dönüştürerek yaşayabileceğin potansiyel zararları da telafi etmene yardımcı olabiliyor. 

Döviz, döviz bürolarından alınan fiziki döviz, bankalardan alınan döviz gibi hem fiziksel hem de dijital ortamlardan en erişilebilir enstrümanlardan biri olduğu için bir yatırım aracı olarak değerlendirilebiliyor. Ancak döviz yatırımı yaparken alış satış farklarına, spread verilerine ve dövizin temelde, belirli koşullar oluştuğunda daha çok bir koruma aracı olarak işlev gösterdiğini aklında tutmak önem taşıyor. 

Döviz yatırımı ile diğer yatırım araçları arasında farklar

Dövize dair birçok bilgiyi verdik ve dövizin yatırım - korunma aracı işlevlerine farklı yaklaşımları sıraladık. Şimdi gel, dövizin bir yatırım aracı olarak avantajlı olup olmadığını altın, hisse senedi, mevduat gibi yatırım ve birikim yöntemleriyle birlikte değerlendirelim; kısaca yatırım araçları karşılaştırması yapalım:

• Altın mı, döviz mi? Altın, çağlar boyu “güvenli liman” olarak tanımlandı ve para birimlerinin insan müdahalesine açık yapısının yaratabileceği risklerden korunmak için, doğası gereği nadir bir metal olarak en değerliler arasında yerini korudu. Son küresel konjonktür, küresel ayrışmayı ve ticaret rotalarının yeniden şekillenmesini işaret ettiği için, dünya giderek daha çok kutuplu hâle geldiği için, altının bu belirsizlik ortamındaki “güvenli liman” potansiyeli de daha fazla ortaya çıkıyor. 

• Döviz mi, hisse mi? Yukarıda da söylediğimiz gibi, döviz bir yatırım aracı olmanın ve küresel sermayeye katkıda bulunmanın ötesinde, günlük ticaretin işleyişi için önem arz eden bir para birimidir. Hisse senedi yatırımı yaptığında, şirketler üretim yapmaya ve büyümeye odaklı olduğu için getiri potansiyelin daha yüksek olur. Özellikle döviz cinsinden hisse senedi yatırımı yapıyorsan, başka bir deyişle ABD borsalarında dolarla yatırım yapıyorsan, bir taşla iki kuş vurabilirsin. 

• Döviz mi, TL mevduat mı? Mevduat - döviz tercihi, yerel para biriminin durumuna göre değişiklik gösterir. ABD ve Avrupa örneğini ele alalım. JPMorgan'ın mayıs sonlarına doğru yayımladığı bir araştırma, küresel yatırımcıların "Amerika'yı sat" yaklaşımı benimsediğini gösteriyor. Başka bir deyişle yatırımcılar, ABD varlıklarından çıkarak alternatif pazarlardaki varlıklara yönelmeyi tercih ediyor. Zira, ABD'de Trump yönetiminin yarattığı belirsizlikler, ABD ekonomisinin geleceğini de riske atıyor. Böyle bir durumda örneğin İsviçre frangı gibi yerel para birimlerinde çeşitli fırsatlar oluşabiliyor. TL-döviz karşılaştırması yapacak olursak, değerli TL politikalarının döviz piyasalarında yükselişin sınırlı kalmasında rol oynayacağı pek çok uzman tarafından belirtiliyor. Yine de siyasi riskler, dövizde yaşanabilecek ani sıçramaları da ihtimal defterinden çıkarmıyor.

Bitirirken: Döviz almak yatırım mı, koruma mı?

Yine kısa ama etkili bir yazının sonuna gelmişken, bu yazıda neler konuştuğumuzu aklına takılması en muhtemel sorular üzerinden değerlendirelim: 

• Döviz yatırım mı yoksa finansal kalkan mı? Döviz, bir para birimi. Kur ve parite değişimlerine göre bu sorunun yanıtı değişiyor gibi görünse de döviz bir yatırım aracı olmaktansa daha çok finansal kalkan ve korunma aracı özellikleri gösterir. 
• Kısa vadeli kazanç mı, uzun vadeli güvenlik mi? Papara Invest Blog’un sıkı takipçilerindensen Papara Invest’in sana daima uzun vadeli yatırım stratejileri geliştirmeyi önerdiğini biliyorsun. Bizim yanıtımız belli. 😎
• Hangi durumda portföyde yer almalı? Enflasyonist ortamda, enflasyonist bir pazarda, yerel para biriminin değer kaybının ciddi olduğu koşullarda döviz bir portföy çeşitlendirme aracı olabilir. Öte yandan gerçek hayatında dövizi sık kullanan bir yatırımcı, her zaman kenarda döviz tutabilir. 

Dövize yatırım yapmadan veya dövizi koruma aracı olarak kullanmadan önce makroekonomik göstergelere bakmayı, kendi araştırmanı yapmayı, güvendiğin finansal analistlerin döviz beklentilerini okumayı unutma Paparalı. Bu arada Papara Invest’te hesap açarak riskten korunmaya dair Papara Listeleri’ne erişebilir, temettü birikimlerine şimdiden başlayarak uzun vadeli bir stratejide küçük birikimlerle servet yaratmak için ilk adımını atabilirsin. Söylemeden geçmeyelim. Görüşmek üzere! 😎