Delist ne demek? ABD borsasında hisse neden delist edilir?

Anahtar Bilgiler

• Delist, bir borsada listelenen bir şirketin o borsadan çıkarılması anlamına gelir. 
• Delist türleri zorunlu delist ve gönüllü delist olarak ikiye ayrılır.
• Şirketler, borsanın kriterlerini karşılayamadıkları, düşük hacimle ve düşük piyasa değeriyle seyrettikleri ya da regülatif yükümlülükler konusunda eksik kaldıkları durumlarda delist edilebilirler.

Selam Paparalı! ABD borsalarında haber akışlarını, gündem başlıklarını takip ederken karşına çıkabilecek bir kavramla karşındayız bugün. Borsada listelenmenin ne anlama geldiğini zaten biliyorsun. Bugün ise bu işlemin tam tersine, yani listeden çıkarılmaya odaklanacağız. Finans terminolojisinde “delist” olarak adlandırılan kavramın ayrıntılarına ineceğiz ve bu sayede “Delist ne demek” soruna yanıt vermiş olacağız. Böyle dediğimize bakma, aslında anlaması çok kolay bir kavram. Papara Invest’in pek çok kavramı “anlaması çok kolay” şekilde anlattığını zaten biliyorsun. O hâlde “Delist nedir?”, “ABD borsasında delist ne anlama gelir?”, “Delist neden olur?” gibi soruların yanıtlarını keşfetmek için neyi bekliyoruz? 😎

Delist ne demek? ABD borsasında delist ne anlama gelir?

Delist kavramının tanımı, temelde bir şirketin hisse senetlerinin artık borsada işlem görmeyecek olmasıdır. Başka bir deyişle bir şirket borsadan delist edildiğinde, artık o şirketin hisse senetleri söz konusu borsada alınıp satılamaz. Örnekleyelim: Nasdaq’ta işlem gören X şirketinin hisseleri delist edilirse, artık o şirkete Nasdaq’ta yatırım yapamazsın. Delist kelimesinin tanımı bu kadar basit olsa da gerekçeleri ve dolayısıyla çeşitleri farklılaşabilir. New York Menkul Kıymetler Borsası (NYSE) ve Nasdaq borsalarından hareket ederek delist çeşitlerini açıklamaya başlayalım. 

Bazı delist süreçleri, zorunlu olarak yürütülür. Zira hisse senedi, artık Nasdaq veya NYSE’de listelenme kriterlerini karşılayamaz. Örneğin hisse senedi birim fiyatı 1 doların altına düştüğünde, borsa otoriteleri şirkete uyarı verir. Şayet şirket herhangi bir önlem almazsa, o hisse senedinin sonu delist olur. Bazen de şirketler, hevesle açıldıkları borsadan çekilme talebini gönüllü olarak yapabilir. Şirketlerin gönüllü olarak listeden çıkarılmak istedikleri duruma gönüllü delist adı verilir. Tezgah üstü olarak tabir edilen over the counter (OTC) piyasalara dair notu da eklemeden geçmeyelim. Spot piyasadan, yani Papara Invest’i kullanarak erişim sağladığın piyasadan delist edilen hisse senetleri, OTC piyasada işlem görmeye devam edebilir; ancak bu genellikle bireysel yatırımcıların kolay erişemediği, şeffaflığın az olduğu riskli piyasadır. 

ABD borsasında hisseler neden delist edilir?

Zorunlu ve gönüllü delist kavramlarını bir önceki paragrafta konu etsek de, delistin sebepleri birden çok olabilir. ABD borsalarında hisselerin delist edilmesinin başlıca sebepleri şu şekilde sıralanabilir:

• Borsa kriterlerinin karşılanmaması: Hisse senedi fiyatı çok düşerse ve bu sebepten piyasa değeri belirli bir seviyenin altına inerse, delist edilme ihtimali artar. NYSE ve Nasdaq’tan bahsediyoruz, yani dünyanın en değerli şirketlerinin işlem gördüğü borsalardan!
  
• Düzenleyici ihlaller: Tıpkı Türkiye’de olduğu gibi ABD’de de şirketler, halka açık şirket statüsüne kavuştuklarında, yani borsada işlem görmeye başladıklarında bazı regülatif gerekliliklere uymakla yükümlüdür. Şayet bir şirket, ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (SEC) tarafından belirlenen ve denetlenen bu kural ve gerekliliklere uymazsa, delist ihtimaliyle karşı karşıya kalabilir. Mali raporlama, yönetim şeffaflığı gibi kurallar, SEC’nin hassasiyet gösterdiği kurallar arasında sıralanır.
  
• İflas veya yeniden yapılandırma: ABD’de şirketler, iflas koruması için Chapter 11 başvurusunda bulunur. Mali durumları kötüye giden şirketler, ödeyemedikleri borçlarını yapılandırmak ve şirket yapısını gözden geçirmek için Chapter 11 koruması talep edebilir. Halka açık bir şirket iflas koruması talep ettiğinde, delist edilebilir.
  
• Gönüllü çekilme: Halka açık şirketler, daha büyük sermaye sahibi bazı şirketler tarafından satın alınabilir ya da rakip bir şirketle birleşebilir. Böyle durumlarda şirketler halka açık kalmayı sürdürmeyi tercih edebilecekleri gibi, yeniden “özel şirket” olmayı da tercih edebilirler. Özel şirket olmayı tercih etmek, artık borsada halka açık işlem görmemek anlamına gelir ve bu şirketler delist edilir.
  

ABD borsasında delist olan hisselere ne olur?

Delist haberi, genelde yatırımcı açısından olumsuz algılanır ve satış baskısı yaratır. Zira yatırımcılar, delist edilecek bir şirketin hisse senetlerini ilerleyen dönemde elden çıkaramayacakları beklentisiyle hemen satış yapmaya çalışır. Öte yandan delist, gönüllü olmadığı müddetçe finansal durumu iyiye gitmeyen ya da regülatif zorunlulukları karşılamak konusunda başı dertte olan şirketlerde rastlanan bir süreçtir. Zaten bir şirketin zorunlu delist’e doğru ilerlediği, finansal durumundan, piyasa değerinden, düşük hisse senedi fiyatından anlaşılabilir. Daha önce de söylediğimiz gibi borsalar, delist öncesinde şirketleri uyarıar ve koşulları düzeltmeleri için önlem alabilecekleri kadar zaman verir. 

Şayet delist edilecek olan bir hisse senedini elinde tutuyorsan, hissedar olarak hakların hâlâ korunur. Yine de satmak istesen bile alıcı bulman zor olabilir. Buna rağmen şayet şirket iflas koruması başvurusunda bulunmadıysa, hisse senedi mevcut değerini korumayı sürdürebilir. Diğer yandan yine yukarıda söylediğimiz gibi, delist edilen hisseler OTC veya Pink Sheet olarak da adlandırılan tezgah üstü piyasada el değiştirmeye devam eder. Yine de spot piyasadaki gibi kolay alım-satım süreçlerinden söz etmek pek mümkün olmaz. 

Delist kararı yatırımcıyı nasıl etkiler?

Yukarıda anlattıklarımızı biraz toparlayalım ve delist sürecinin hisse senedi yatırımcı üzerindeki etkilerini madde madde sıralayalım:

• Delist edilen bir hisseyi elinde tutuyorsan, elden çıkarman zor olabilir; zira alıcı bulmak zorlaşır. 
• Delist edilen bir hisse senedinin finansal durumunun, piyasa değerinin veya regülatif karnesinin pek de iyi olmadığı söylenebilir. 
• Delist potansiyeli, düşük işlem hacmi, borsa uyarıları ve uzun süre çok düşük seyreden değer gibi göstergelerden anlaşılabilir. 

ABD borsasında delist edilen önemli hisse örnekleri

Delist ihtimali, ABD borsalarında “penny stock” olarak anılan ve değeri 1 doların altında olan hisselerin sık karşılaştıkları risklerden biridir. Diğer yandan muhasebe skandalları, şirketlerin borsadan delist edilmesine neden olabilir. Luckin Coffee, ABD’deki en önemli örneklerden biri olarak öne çıkar. Çin merkezli bir kahve zinciri olan Luckin Coffee, ABD’de listeleniyor olmasına rağmen, muhasebe skandalıyla gündeme geldi ve bu durum sebebiyle Nasdaq’tan delist edildi. Şirketin hisse senedi değeri bu gelişmenin ardından değer kaybı yaşadı. Luckin, spot piyasadan delist edildiğinde OTC piyasaya düştü. Bir başka örnek yine Çin’den: Didi Global, ABD tarafından “şeffaflık sağlamayan şirketlerin delist edileceği” yönündeki haberleri sonrası sarsıldı ve dalgalandı. 

Öneml bir not daha düşelim Paparalı. SPAC kelimesini daha önce duymuş muydun? SPAC ile halka arz olmak, ABD’de bir halka arz yöntemi. Special purpose acquisition company kelimelerinin baş harflerinden türetilen SPAC şirketler, bazı başka şirketlerin halka arz süreçlerini kolaylaştırmak için faaliyet gösterir. Esas faaliyet alanları budur. Borsada listelenme kriterlerini karşılamak için gereken koşulları hazırlayacak kadar beklemeyen şirketler, SPAC yoluyla halka arz olabilir. Ancak SPAC ile halka arz olan şirketler beklenen performansı gösteremedikleri durumlarda, kısa sürede delist edilebilir. SPAC konusunda ayrıntılı bilgini Papara Invest’te ilerleyen dönemlerde bulacaksın. Küçük bir örnek verelim, ABD Başkanı Donald Trump’ın şirketi Trump Medya, Nasdaq'ta DJT koduyla işlem görüyor ve SPAC yoluyla halka arz oldu. 

Delist kavramına dair neler öğrendik?

Yazımızı bitirirken son bir toparlama yapalım. Delist, borsada listelenen ve işlem gören bir şirketin borsadan çıkarılması anlamına gelir. Yatırımcı için delist genellikle düşük likidite, alıcı bulamama riski ve dalgalanma anlamına gelebilir. Delist potansiyeli yüksek şirketler, piyasa değerleri ve işlem hacmi gibi göstergelerle bu potansiyeli önceden sinyalleyebilir. Diğer yandan şirketler gönüllü olarak da delist olmayı tercih edebilir. Dileriz bu yazı delist kavramına dair öğretici bilgilerle dolu olmuştur Paparalı! Başka bir yazıda görüşmek üzere.