Hisse senedi piyasasında en sık yapılan 10 hata

Anahtar Bilgiler

• Hisse senedi piyasalarının sürekliliği, yatırımcıların çok temel pratikleri zaman zaman gözden kaçırabilmesine neden oluyor. 
  
  
• Duygusal kararlar vermek, yeterli araştırma yapmamak, tek bir sektöre veya hisseye odaklanmak gibi hatalar, yatırımcıların sık yaptığı hataların başında geliyor. 
  
  
• Papara Invest Blog, hisse senedi piyasasında sık yapılan 10 hatayı ve bu hatalardan kaçınma yollarını sıralıyor. 

Selam Paparalı! Yatırım yolculuğun nasıl gidiyor? Biliyorsun, Papara Invest Blog’da yatırım yolculuğunda her zaman aklında bulundurman gereken kavramlara, ipuçlarına ve çok daha fazlasına yer veriyoruz. Zira yatırımcılık serüveninin başarılarla dolu olmasını önemsiyoruz! Tam da bu sebepten, bu yazımızda hisse senedi piyasalarında en sık yapılan 10 hatayı listeliyoruz. Pek çoğuna blogda yayımladığımız muhtelif yazılarda değindiğimiz bu hataları sıralayacak, hatalardan kaçınmak için dikkat etmen gerekenleri derli toplu bir biçimde sunacağız. Hazırsan başlayalım! 😎

Duygusal kararlar vermek

Borsada tüm dinamiklerin arz ve talep dengesine göre belirlendiği düşünüldüğünde, bu arz ve talep dengesinin nasıl belirlendiğini keşfetmek işine bir hayli yarar. Borsada sert alım ve satım hareketleri genellikle yatırımcılar arasında belirli duyguların yükselmesiyle ilgilidir. Coşku ve korku, açgözlülük ya da panik gibi duygular, yatırımcı hareketlerinin belirleyicisi olur. Piyasa da bu duyguların yoğunluğuna göre şekillenir. Bu noktada başarılı bir yatırımcı olmak ve yatırım tezine sadık bir stratejiyle hareket etmek için piyasanın bu dinamiğinin farkında olmak elzemdir. Piyasa çoğunlukla hareketlidir ve yalnızca bir haber başlığı dahi piyasadaki hareketlerin yoğunlaşmasına neden olabilir. Tam da bu noktada, duygusal kararlar vermek ve piyasa hareketlerine aşırı tepki göstermek, hisse senedi piyasalarında en sık yapılan hataların başında gelir. 

• Neden? Günlük piyasa hareketlerine göre yön bulmaya çalışmak hem yorucu hem de streslidir. Ayrıca korku, iştah veya panik gibi duygularla yersiz alış - satış kararları vermek, daha fazla zarar etmeye neden olabilir.
  

• Ne yapmalı? Piyasada dalgalanmaların arttığı dönemlerde yapılması gereken en iyi şey, teknik ve temel analiz gibi geçerli metodolojilerle portföyü gözden geçirmektir. Bir karar alıp eyleme geçmeden önce yatırımcılar, sıkça başvurdukları göstergelerini tekrar inceleyip içsel durum değerlendirmelerini yapabilir. Bu sayede kitlenin hareketine göre değil, her zaman güvenilen indikatörlere ve göstergelere göre hareket edilir. Bu da alım - satım kararlarının duygusal zeminden sıyrılıp rasyonel bir zemine oturması anlamına gelir. Bu sayede finansal risklerden kaçınmak kolaylaşır. 

Yeterli araştırma yapmadan yatırım yapmak

Yatırımcıların sıkça yaptığı hataların bir diğeri de yeterli araştırma yapmaksızın yatırım yapmaktır. Özellikle dijital varlıklara dair bir jargon olan Kendi Araştırmanı Kendin Yap (Do Your Own Research | DYOR) tam da bu yüzden ortaya çıktı. Araştırma yapmadan, çeşitli fenomenlerin ve yatırım influencer’larının işaret ettiği; medyada kendine sıkça yer bulan hisse senetlerine herhangi bir araştırma yapmaksızın yatırım yapmak, manipülasyon ve spekülasyon risklerine açık olmak anlamına gelebilir.

• Neden? Şirketler medya görünürlüğü ve halkla ilişkiler faaliyetleri dolayısıyla finans ekosisteminin öne çıkan isimleriyle, haber mecralarıyla ilişkiler geliştirir ve zaman zaman çeşitli stratejik amaçlarla bu bağlantılarını kullanabilir. Bu gibi çalışmalar halka açık şirketlerin piyasada işlem gören hisse senetlerinin değer kazanmasını beraberinde getirebilir. Ancak bu kazançlar, şirket gerçek bir değer üretmiyorsa, kalıcı olmaz. 

• Ne yapmalı? Yatırımcılar, bir varlığı veya endeksi değerlendirirken, temel analiz ve teknik analiz gibi metodolojileri kullanarak kendi araştırmalarını yapabilir. Güvenilir aracı kuruluşların hisse senetleri hakkında analizleri düzenli olarak takip edilebilir. Şirketlerin finansal duyurularını yakından izleyerek, çeşitli değerleme yöntemlerini kullanabilir ve bu sayede hisse senedinin ucuz mu, pahalı mı; aşırı değerli mi yoksa değerinin altında mı olduğunu öğrenebilir. Kendi yatırım teziyle yatırım yapmak ve bilinçli yatırım kararları almak isteyen yatırımcıların piyasa analizi yapması gerekir. 

Tek bir hisseye veya sektöre aşırı odaklanmak

Bazı dönemlerde bazı sektörler veya hisse senetleri ön plana çıkar. Örneğin 2024 boyunca ABD borsalarında işlem yapan yatırımcılar, Nvidia gibi hisselerin başını çektiği yapay zeka sektörüne maruz kaldı. Hisse senedi piyasalarında işlem yapan yatırımcıların hatalarından biri de portföylerini bunun gibi trendlere göre belirlemektir. 

• Neden? Tek bir hisse senedine veya sektöre odaklanan portföyün yönetimi zorlaşır. Zira portföy, risklere karşı daha açık hâle gelir. O sektörde veya o şirkete dair bir olumsuz haber, tüm portföyün kaybetmesine yol açabilir. 

• Ne yapmalı? Anahtar kavram, portföy çeşitlendirmesi Paparalı. Yatırım portföyünü yönetirken risk - kazanç dengesini belirlemek, riskleri azaltırken kazançları artırma potansiyeli için daha fazla alan açmak, etkin bir portföy çeşitlendirmeyle mümkün olur. Çeşitlendirme, portföyü belirli piyasa koşullarına farklı yanıtlar verebilen varlıklardan oluşturmak anlamına gelir. Örneğin hisse senedi portföyünün bir bölümü riski ve buna bağlı olarak getiri potansiyeli de yüksek büyüme hisselerini içerirken, bir bölümünde blue-chip olarak tabir edilen, düzenli temettü ödemesi yapan, yavaş ancak istikrarlı büyüyen hisselere yer verilir. Bu sayede farklı koşullara uyum sağlanabilir. 

Yanlış zamanlama ile alım ve satım yapmak

Hisse senedi piyasalarında piyasayı yenebilmenin en önemli koşulu, doğru zamanlamadır. Yatırımcılar, zamanlama konusunda da hatalar yapabilir ve bu da kayıplara sebep olabilir. 

• Neden? Piyasalara giriş ve çıkış zamanlarının belirlenmesi, kazanç elde edilmesi için ön koşullardan biri olarak öne çıkar. Şayet bu zamanlamalar tutturulamazsa, yatırımcılar büyük beklentilerle giriş yaptıkları varlıklardan zarar edebilir veya potansiyel gelecek kazançlardan mahrum kalabilir.

• Ne yapmalı? Özellikle teknik analiz perspektifine göre, hisse senedi piyasaları, belirli trend döngüleri içinde hareket eder. Örneğin Elliott dalga teorisi veya Gann teorisi, diğer yandan Fibonacci dizileri gibi teknik analiz araçları, bu döngülerin gerçekleşme ve tekrarlanma zamanlarına ilişkin ipuçları sunar. Yatırımcılar, teknik analiz araçlarından yararlanırken temel analizin makro boyutunu da değerlendirmeye alarak ayı piyasası (bear marketI) veya boğa piyasası (bull market) sinyallerini doğru şekilde okuyabilir. Piyasa trendlerini doğru okumak, doğru giriş ve çıkış noktaları belirlemeye yarar. Bu sayede yatırımcılar, geç kalmadan veya erken davranmadan, bir hisse senedinde pozisyon alabilir. Ayrıca bu teknik analiz araçlarına dair fikir sahibi olarak, yatırımcıların trendleri yanlış yorumlama risklerinin önüne geçmesine de yardımcı olur. Bu kavramlara ve bu araçların nasıl kullanıldığına dair bilgileri Papara Invest Blog’da yayımladığımız yazılarda bulabilirsin Paparalı!

Kısa vadede hızlı kazanç beklemek

Papara Invest Blog’da da çok sık okuduğun, hatta bazen özlü söz gibi görünen bazı cümleleri sık sık hatırlamak, kısa vadede hızlı kazanç bekleme hatasına düşmenin önüne geçebilir Paparalı. Yatırımcılık, kısa vadeli bir koşu yarışından ziyade bir maratona benzer. Birikim yapmanın daha akıllı ve etkin bir yoludur. Pasif bir birikim stratejisinden ziyade aktif yatırım yapmak, uzun vadede geleceğin için daha fazla kazanım sağlar. 

• Neden? Piyasalar günlük gelişmelere çok hızlı tepkiler verebilir ve bu gelişmelere ayak uydurmaya çalışmak, profesyonel araçlar kullanmayan bireysel yatırımcılar için zarara sebep olabilir. Gün boyu grafik başında piyasa takibi yaparken harcanan vakit sonunda elde edilen kazanç, emeğin karşılığını vermeyebilir. 

• Ne yapmalı? Hisse senedi piyasasını bir hızlı para kazanma aracı olarak görmeden, bir yatırım tezi ışığında, uzun vadeli bir yatırım stratejisi benimsemek gerekir. Hızlı para kazanma isteği ve aşırı iştahın kayıplara yol açma riski daha fazlayken, düzenli ve istikrarlı bir yatırım stratejisiyle birikim yapmak uzun vadede bileşik kazanç gibi etkilerle daha fazla kazanım elde etmeyi mümkün kılar. Örneğin Papara’da yatırım süreçlerin için özel bir Birikim Hesabı açarak düzenli birikim talimatı verebilir, Birikim Hesabında biriken tutarı da Papara Invest üzerinden dolar satın alarak ABD’deki hisse senetlerine düzenli olarak yatırabilirsin. Bunu bir alışkanlık hâline getirerek aylar, yıllar içinde yaratacağın değerle geleceğine yatırım yapabilirsin. 

Stop-Loss kullanmayı ihmal etmek

Paparalı, bugünün yatırım teknolojileri, gelişmiş emir tipleriyle risklerini yönetmene olanak tanıyor. Stop-loss, risk yönetiminin en etkin araçlarından biri olarak öne çıkıyor. Stop-loss’un temel mantığı, beklenmedik hareketlerde oluşabilecek kayıpların önüne geçmek olarak tanımlanabilir. Stop-loss, bir pozisyonu kapatmak için belirli bir seviye belirlemeye yarar. Bu sayede bir varlık, belirlenen seviyeye gelindiğinde pozisyon kapatılır ve nakde dönülür. Böyleyece daha fazla zarardan kaçınılmış olur. 

• Neden? Gün içinde başka işlerle uğraşırken yatırım dünyasındaki son gelişmeleri kaçırabilir, şirketlerin veya endeksin genelinde yaşanan sert hareketlere karşı savunmasız kalabilirsin. Stop-loss, belirlenen seviyeye gelindiğinde senin yerine otomatik olarak işlem yapabilir. 
• Ne yapmalı? Stop-loss, pek çok yatırım uygulamasında bulunan bir özellik. Yatırım yaparken teknik analizin işaret ettiği destek ve direnç seviyelerini stop-loss noktaları olarak değerlendirebilirsin. Unutma Paparalı, stop-loss’u çok dar bir aralıkta belirlersen, küçük bir harekette dahi pozisyon kapatma mecburiyetine kalabilirsin. Bu noktaa destek seviyesi gibi bir referans belirlemek, özellikle volatilitenin yüksek olduğu dönemlerde stop-loss aralığını daha da genişletmek iyi olur. 

📝Stop-loss emir tipini çok yakında Papara’da da kullanabileceksin. Böylece Papara Yatırım Hesabında yapacağın yatırımlarda stop-loss emir tipiyle riskleri sınırlayabileceksin Paparalı.

Kulaktan dolma bilgilerle hareket etmek

Yatırım yaparken ve portföy yönetimi stratejisi oluştururken dikkat etmen gerek bir diğer husus da manipülasyon ve spekülasyon olasılıkları Paparalı. Bu kavramlara dair bilgileri Papara Invest Blog’da yayımlanan ilgili yazılarda bulabilirsin. Forumlarda, X gibi sosyal medya platformlarında, Telegram gruplarında yatırım stratejilerine dair çok sayıda gönderiye rastlamak mümkündür. Yatırım tavsiyesi gibi görünmese de örtülü olarak yatırım tavsiyesi taşıyan bu paylaşımlar, yatırım kararı alırken seni yanlış yönlendirebilir. 

• Neden? Özellikle kazanç vaadinde bulunan paylaşımlar veya bir şirkete dair piyasanın konsensüs görüşünün aksindeki beklentiler, kötü niyetli olma potansiyeli taşır. Bu paylaşımlara göre alınacak yatırım kararları, spekülasyon riski altında kalmaya yol açabilir.

• Ne yapmalı? Güvenilir haber kaynaklarını takip etmeli, Kamuyu Aydınlatma Platformu gibi resmî kaynaklardan bilgi almalısın. Mümkünse teknik analiz stratejilerini öğrenip, bu stratejilere göre kendi teyit mekanizmalarını oluşturmalısın. Bu sayede kulaktan dolma bilgiler yerine kendi araştırma sonuçlarına yatırım kararı alabilir, rasyonel zemine oturan yatırım tezleri ışığında risk ve kazancını daha iyi dengeleyebilirsin. 

Kaldıraçlı işlemleri yanlış kullanmak

Borsa İstanbul’da yasaklı olsa da kaldıraçlı işlemler, farklı küresel piyasalarda veya dijital varlık piyasalarında tercih edilebiliyor. Kaldıraçlı işlemler, kazanç potansiyelini büyütürken risk ihtimalini de aynı oranda artırıyor. Kaldıraçlı işlemler, özellikle profesyonel yatırımcılar tarafından, gelişmiş araçlarla kullanıldığında başarı şansını artırıyor. Örneğin hedge fonları gibi büyük yapılar bu araçlardan yararlanabiliyor, ancak bireysel yatırımcılar için kaldıraçlı işlemlerin riskleri daha da büyüyor. 

• Neden? Kaldıraçlı işlemler, çoğu zaman çok büyük kayıplara yol açabildiği için yeni başlayan veya küçük yatırımcılara önerilmez. Kaldıraçlı işlemleri etkin bir şekilde kullanabilmek için çok iyi teknik bilgiye sahip olmak gerekir. Piyasalar derya denizdir ve bazı piyasa aktörlerinin ölçekleri düşünüldüğünde bireysel yatırımcıların kaldıraçlı işlemlerle başarı elde etme olasılığı şans olarak açıklanabilir. 

• Ne yapmalı? Hangi piyasada işlem yapıyor olursan ol, kaldıraçlı işlemlerden uzun bir süre uzak durman gerekir Paparalı. Kaldıraçlı işlemler kazanç potansiyelini artırsa da, sık yapılan hatalar arasında kısa vadede yüksek kazanç beklemek başlığına da yer verdik. Yatırımcılığa kısa vadeli bir süreçtense uzun vadeli bir birikim stratejisi olarak bakarsan, kaldıraçlı işlemlerle kısa zamanda büyük kârlar etmek gibi bir beklentiye de sahip olmazsın. Bu beklentiyi ortadan kaldırman, tüm birikimini kaybetmenin önüne geçer. 

Temettü ve temel verilere önem vermemek

Yatırımcıların en sık yaptığı hatalardan birinin de kısıtlı sayıda piyasa analizi aracını kullanmak olduğu söylenebilir. Örneğin yalnızca teknik analiz araçlarını kullanan ve burada da belirli osilatörleri tercih eden yatırımcılar, temel analizde ortaya çıkabilecek yatırım ipuçlarını kaçırabilir. Öte yandan yalnızca belirli hisse senetlerine, büyüme hisse senetlerine odaklanan yatırımcılar, uzun vadede düzenli gelir elde eden, güçlü büyüyen ve kâr payı (temettü) ödeyen hisse senetlerinin bileşik büyüme etkisinden mahrum kalabilir. 

• Neden? Yatırım çok boyutlu olmayı, analitik düşünmeyi, bir yapbozun farklı parçalarını bir araya getirebilmeyi gerektirir. Hem makro ekonomik göstergeler, hem teknik analizin sunduğu trend sinyalleri hem de temel analizle öğrenilebilecek finansal ipuçları, farklı dönemlerde farklı trendleri keşfetmeyi kolaylaştırır. Öte yandan bazı güvenilir, sağlam, istikrarlı şirketler, kısa vadede büyük getiriler vadetmese de, uzun vadede istikrarlı kazançlar sağlayabilir. 

• Ne yapmalı? Portföyde düzenli temettü ödeyen, kâr payını yatırımcılarıyla adil şekilde paylaşmayı seçen, yatırımların güveninin yüksek olduğu, temel sektörlerden birinde faaliyet gösteren hisse senetlerine yer vermek, risk yönetimi için olmazsa olmazdır. Öte yandan yatırımcılar, şirketlerin finansal göstergelerini, finansal tablolarını, nakit akışlarını ve likidite durumlarını da inceleyerek şirketlerin geleceğine dair daha fazla bilgi edinebilir. 

Vergi ve komisyon giderlerini göz ardı etmek

Hisse senedi piyasalarında işlem yapan yatırımcıların en sık yaptığı hataları sıraladığımız yazımızın son başlığında, vergi ve komisyon giderlerine değiniyoruz. Hisse senedi piyasalarında yaptığın her işlem, belirli bir işlem ücretine tabidir. Alım ve satım işlemlerinde geçerli olan bu işlem ücretleri, çok sık işlem yapılıyorsa, önemli bir miktara karşılık gelir. Öte yandan ABD’de listelenen hisse senetlerinden elde edilen gelirler, ABD yasaları uyarınca vergilendirilir. Ancak bu konular, pek çok yatırımcı tarafından göz ardı edilebilir. 

• Neden önemli? İşlem sıklığı arttıkça ortaya çıkan maliyetler, kârı sınırlayabilir. Vergi prosedürlerini bilmemek ve gelirlerin vergilendirilmesine dair eksik bilgiye sahip olmak da uzun vadede yasal yükümlülükler doğurabilir. 

• Ne yapmalı? Sık işlemden kaçınmak, sık sık al-sat yapmamak, işlem maliyetlerini büyük ölçüde sınırlar. Portföy güncellemelerini belirli dönemlerde gerçekleştirmek ve bunu ilgili aralıkta tekrarlamak, kontrol edilebilir maliyet yönetimi sağlar. Öte yandan çeşitli araçlar kullanılarak ABD’de yükümlü olunan vergi miktarına dair bilgi edinmek de risk yönetiminin bir parçası olarak görülebilir. 

Evet Paparalı, hisse senedi piyasalarında işlem yapan yatırımcıların gözden kaçırabildiği konuları derlediğimiz yazımızın sonuna geldik. Bu yazıyı ara sıra ziyaret etmek, yatırım yolculuğunda bir kontrol listesi olarak konumlandırmak ve sık yapılan yanlışlara düşmemek senin elinde. Papara Invest de bu yolda en büyük destekçin. Bol kazançlar!